Σαφαβίδες

Μουσουλμανική σχιιτική δυναστεία που βασίλευσε στην Περσία για δυόμισι περίπου αιώνες, μεταξύ 15ου και 18ου αι. Ιδρυτής της υπήρξε ο Ισμαήλ (1487 - 1524), απόγονος του Σάφι αντ - Ντιν (απ’ όπου και το όνομα της δυναστείας), ο οποίος το 1502 επανένωσε κάτω από το σκήπτρο του την Περσία, φέρνοντας την στα εδαφικά σύνορα που είχε επί της δυναστείας των Σασανιδών και επιβάλλοντας τη σχιιτική μουσουλμανική αίρεση. Την εποχή των Σ. συγκρατήθηκε στη Δύση η επέκταση των Οθωμανών Τούρκων και αποκαταστάθηκαν ο πρώτες επαφές μεταξύ Περσίας και Ευρώπης, που έθεσαν τις βάσεις του σύγχρονου περσικού κράτους. Ιδιαίτερα κάτω από τον τέταρτο ηγεμόνα της δυναστείας Αμπάς A’, που ονομάστηκε αργότερα Μέγας (1587 - 1628), η χώρα απόχτησε μεγάλη ισχύ και αίγλη, τα σύνορα σταθεροποιήθηκαν και διευρύνθηκαν με μεγάλες εκτάσεις της Μεσοποταμίας, οι οποίες αφαιρέθηκαν απ τους Τούρκους, και ακολούθησε μια γενική καλλιτεχνική και πνευματική αναγέννηση. Μετά το θάνατό του όμως, άρχισε μια βραδεία παρακμή και, στις αρχές του επόμενου αιώνα, η δυναστεία ανατράπηκε ύστερα από εισβολή των Αφγανών (1722) που κατέλαβαν τη λαμπρή πρωτεύουσα Ισπαχάν. Ακολούθησε μια σύντομη παλινόρθωση, αλλά λίγο αργότερα, το 1736, οι Σ. ηττήθηκαν οριστικά από το Ναδίρ Σαχ, που κατέλαβε τον περσικό θρόνο. Οι Σαφαβίδες έφτασαν στη μεγαλύτερη ακμή τους με τον Αμπάς, που όρισε πρωτεύουσα του το Ισπαχάν. Τοιχογραφία στο ανάκτορο Τζεχέλ Γκοτούν, στο Ισπαχάν του Ιράν.

* * *

οι, Ν

ιρανική δυναστεία που επέβαλε τον σιισμό ως κρατική θρησκεία στο Ιράν, η οποία αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα για τη διαμόρφωση ενιαίας εθνικής συνείδησης ανάμεσα στα διάφορα εθνικά και γλωσσικά στοιχεία τής χώρας.

[ΕΤΥΜΟΛ. < αγγλ. safawid / safavid < αραβ. safawīy από το όν. τού Safi-al-Dīn, αγίου τής Περσίας αραβ. καταγωγής].